ข้อมูลสัตว์

ชื่ออังกฤษ        Eurasian Hoopoe

ชื่อวิทยาศาสตร์ Upupa epops (Linnaeus, 1758) 

วงศ์               Upupidae

นกกะรางหัวขวาน (Hoopoe) เป็นนกประจำถิ่นที่พบทั่วทั้งประเทศไทย ปากยาวโค้ง ลำตัวสีเหลืองแกมน้ำตาล หัวมีหงอนยาว ปลายสีดำกางออกในแนวตั้งคล้ายหมวกอินเดียนแดง ปีก หลัง และหางสีดำสลับลายสีขาว ท้องด้านล่างและขนคลุมใต้หางสีขาวมีขนาดกลาง ลำตัวเพรียวยาวประมาณ 30 เซนติเมตร มีลักษณะเด่นที่จำง่ายคือ มีหงอนคล้ายหมวกของพวกอินเดียแดงในอเมริกาสมัยก่อน ลำตัวมีลายขวางสีน้ำตาลอ่อน หรือขาวสลับดำ ปากยาวเรียวโค้ง ซึ่งมีลักษณะเหมือนกันทั้งตัวผู้และตัวเมีย แต่ตัวเมียจะมีขนาดเล็กกว่า และสีจางกว่าตัวผู้เล็กน้อยจะงอยปากยาวโค้งสีดำ ขนปกคลุมลำตัวสีเหลืองแกมน้ำตาล บนหัวมีขนหงอนยาวสีน้ำตาลแดงปลายขนสีดำ สามารถกางออกในแนวตั้งคล้ายหมวกอินเดียนแดง ปีก หลัง และหางมีสีดำสลับลายขีดสีขาว ท้องด้านล่างและขนคลุมใต้หางสีขาว

ขณะแม่นกกกลูกอยู่ในรัง จะมีต่อมขับของเหลวที่มีกลิ่นเหม็นออกมา กลิ่นนี้มาจากต่อมน้ำมันไซ้ขน เชื่อกันว่านกกะรางหัวขวานใช้กลิ่นเหม็นนี้ป้องกันตัวไม่ให้สัตว์อื่นเข้าใกล้ ชอบอยู่ตามทุ่งโล่ง ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ และพื้นที่เกษตรกรรม ทุ่งนาที่พอมีต้นไม้อยู่บ้าง อาจอยู่รวมกันเป็นฝูง กระจายพันธุ์เป็นวงกว้างในยุโรป, เอเชีย, และตอนเหนือของแอฟริกา, แอฟริกากึ่งซาฮาราและประเทศมาดากัสการ์ นกในยุโรปและตอนเหนือของเอเชียจะอพยพไปสู่เขตร้อนในฤดูหนาว

ถิ่นอาศัย ตามป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ป่าละเมาะ สวนผลไม้ ทุ่งหญ้า และพื้นที่เกษตรกรรม พบได้ตั้งแต่ที่ราบจนถึงระดับความสูง 1,500 เมตร เป็นนกประจำถิ่น ประชากรบางส่วนในภาคกลางเป็นนกอพยพ พบบ่อยมาก มักทำรังตามโพรงไม้ที่เกิดเองตามธรรมชาติ หรือโพรงที่สัตว์อื่นทำไว้ หรือตามซอกอาคารที่ไม่สูงจากพื้นดินมากนัก วางไข่ครอกละ 4-5 ฟอง นกทั้งสองเพศจะช่วยกันหาสถานที่ทำรัง ฟักไข่ และเลี้ยงดูลูกอ่อน ไม่ชอบอาบน้ำ แต่ชอบอาบทรายร้อนๆ แทนอาบน้ำ อาหารได้แก่ แมลง และตัวอ่อนของแมลง ชอบคุ้ยเขี่ยหาแมลงและหนอนตามพื้นดิน นกกระรางหัวขวานทำรังในซอกไม้หรือซอกกำแพงเก่าๆ รังสร้างด้วยฟางและเศษขน เป็นรังที่สกปรกมาก ในรังมีทั้งเศษอาหารและอุจจาระของตัวเอง วางไข่คราวละ 4-6 ฟอง ไข่สีฟ้าซีด ตัวเมียกกไข่ ส่วนตัวผู้จะหาอาหารมาให้ ตัวหนอน ไส้เดือน และแมลงต่าง ๆ หากินบนพื้นโดยใช้ปากจิ้มลงไปเพื่อหาหนอนหรือแมลงในดิน พบตามพื้นที่เกษตรกรรม ทุ่งหญ้า และพื้นที่โล่งในป่า ที่ราบถึงความสูง 1,500 เมตร หรือมากกว่า 

มักพบอยู่โดดเดี่ยวหรือเป็นคู่ มักเดินหากินตามพื้นดิน แต่ก็สามารถเกาะตามกิ่งไม้และต้นไม้ได้ เสียงร้อง : “ฮูป-ฮูป-ฮูป” หรือ “ฮูป-ปู-ปู” ทุ้มต่ำ

ที่มาของเรื่องและภาพ : “Myfreedom” เฟซบุ๊ค. เข้าถึงเมื่อวันที่ 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2567